Melinda and Melinda

ΗΠΑ, 2005. Σκηνοθεσία-σενάριο: Γούντι Αλεν. Ηθοποιοί: Ράντα Μίτσελ, Τσιγουάιτελ Ιτζιφορ, Γουίλ Φερέλ, Τζόνι Λι Μίλερ, Αμάντα Πιτ, Κλόε Σεβινί, Μπρουκ Σμιθ. 100 λεπτά.

 Απιστίες, ερωτικά τρίγωνα και ψυχώσεις μέσα από δυο παράλληλες ιστορίες που μας αποκαλύπτουν την κωμικοτραγική πλευρά της ζωής, σε μία από τις καλύτερες ταινίες που πρόσφατα μας έδωσε ο Γούντι Αλεν.

 Στα αγαπημένα του θέματα, εκείνα των ανθρώπινων σχέσεων, του έρωτα, της απιστίας, των ερωτικών τριγώνων και των νευρώσεων, όλα στοιχεία της κωμικοτραγικής πλευράς της ζωής μας, όπως ο ίδιος δεν έπαψε να το τονίζει, επιστρέφει ο Γούντι Αλεν με τη «Melinda and Melinda», την 35η του και μία από τις καλύτερες εδώ κι αρκετά χρόνια ταινία του. Μ' ένα έξυπνο εύρημα, ο Αλεν συνδυάζει δύο διαφορετικές πλευρές -την κωμική και την τραγική- μιας ιστορίας με πρωταγωνίστρια τη Μελίντα του τίτλου, που την ερμηνεύει, και στις δύο ιστορίες, η ελκυστική Αυστραλή Ράντα Μίτσελ (η σύζυγος του Τζόνι Ντεπ στο «Ψάχνοντας τη χώρα τού Ποτέ»), με τον ίδιο θαυμάσιο τρόπο, άλλοτε να καπνίζει και να πίνει αδιάκοπα, στα πρόθυρα νευρικής κρίσης (στην τραγική ιστορία), κι άλλοτε να συμπεριφέρεται όπως σε μια φαρσοκωμωδία της κρεβατοκάμαρας (στην κωμική ιστορία).

 Η ταινία αρχίζει σ' ένα εστιατόριο, με τέσσερα πρόσωπα, ανάμεσά τους και δύο θεατρικοί συγγραφείς, ο ένας κωμωδιών κι ο άλλος τραγωδιών, να συζητούν αν στη ζωή μας σημασία έχει η κωμωδία ή η τραγωδία. Ο συγγραφέας κωμωδιών (Γουάλας Σον) υποστηρίζει ότι η κωμωδία μάς κάνει να ξεχνάμε τον πόνο της ζωής, ενώ ο συγγραφέας τραγωδιών (Λάρι Πάιν) υποστηρίζει πως οι άνθρωποι χρειάζονται την τραγωδία για να ξεφύγουν από τον παραλογισμό της ζωής. Και για να υποστηρίξουν την άποψή τους αφηγούνται την ιστορία -κωμική για τον ένα, τραγική για τον άλλο- μιας νέας γυναίκας που διακόπτει ξαφνικά το δείπνο μιας ομάδας ανθρώπων, εισβάλλοντας και ανατρέποντας τη ζωή τους.

 Σε κάθε μία από τις ιστορίες, η Μελίντα εμπλέκεται σε κάποιο ειδύλλιο, φέρνοντας στην επιφάνεια τα προσωπικά προβλήματα αυτών που τη φιλοξενούν και διαλύοντας τις συζυγικές ισορροπίες. Με αποτέλεσμα, στην εξέλιξη των ιστοριών, το κωμικό ν' αρχίζει σταδιακά να αναμιγνύεται με το τραγικό και τανάπαλιν, επιβεβαιώνοντας την άποψη ενός από τους συγγραφείς -μαζί και του Γούντι Αλεν- ότι η ζωή είναι απρόβλεπτη.

 Στις ιστορίες, συναντάμε διάφορους χαρακτήρες, που ο Γούντι αναπτύσσει με ευρηματικότητα και απολαυστικό συχνά χιούμορ: ο Χόμπι (Φαρέλ), σύζυγος της Σούζαν (Πιτ), που οι κωμικές ατάκες του θυμίζουν ένα Γούντι παλιότερων κωμωδιών, ο Λι (Μίλερ), ηθοποιός με αλκοολικό πρόβλημα, και η γυναίκα του Λόρελ (Σεβινί), η Κάσι (Σμιθ), μια φίλη που μπλέκεται παντού, ο μαύρος πιανίστας Ελις (Ετζιφορ) και άλλοι. Υπάρχουν στιγμές που το χιούμορ αντικαθιστά μια κάπως σκοτεινή ατμόσφαιρα, με τη Μίτσελ να μας αποκαλύπτει, με τρόπο πάντα έξοχο, την άλλη, ψυχωτική πλευρά της Μελίντας, παραπέμποντας σε άλλες ταινίες του Αλεν, όπως τις «Απιστίες και αμαρτίες», «Παντρεμένα ζευγάρια» και «Συμφωνίες και ασυμφωνίες». Ενώ η πλοκή προχωρεί με ρυθμό και ευρηματικότητα, με παρεξηγήσεις και ανατροπές, φέρνοντας στο νου παρόμοιες καταστάσεις που συναντάμε στις πρώιμες κωμωδίες του Μπέργκμαν, αλλά και σε κλασικές ταινίες του παλιού Χόλιγουντ, σκηνοθετών όπως ο Ερνστ Λούμπιτς και ο Γκρέγκορι Λα Κάβα. Μόνο που ο Γούντι καταφέρνει όπως πάντα -κι αυτό οφείλεται στο μεγάλο του ταλέντο- να της δώσει τη δική του, εντελώς προσωπική σφραγίδα.

Όταν ο Γούντι Άλεν συνάντησε τον Tσέχωφ!

 Η απλότητα της σοφίας. Tι είναι Tέχνη; Mα φυσικά, η ίδια η Zωή. Kαι τι είναι Zωή; Mα φυσικά, ένα δράμα με διαλείμματα χιούμορ και μια κωμωδία με διαλείμματα δράματος. Tουτέστιν, «Μelinda and Μelinda»!

 H επιτομή της... γουντιαλενικής φιλοσοφίας και η πεμπτουσία των καθημερινών μας σχέσεων μέσα σε κάτι λιγότερο από δύο ώρες. Ο πιο έξυπνος ψυχαγωγός της ανθρώπινης κοινοτοπίας, με ένα αόρατο ηλεκτροφόρο σύρμα πάνω στο οποίο χοροπηδούν και τραμπαλίζονται οι ήρωές του, συνδέει τις δύο άκρες, τους δύο πόλους της υδρογείου. Από τον Βόρειο πόλο εκκενώνονται ηλεκτρομαγνητικά κύματα δράματος και από τον Νότιο, κύματα κωμωδίας. Έτσι, καθώς ο ένας πόλος επιτίθεται με ορμή στον άλλο, τα ζωντανά «στοιχεία», δηλαδή εμείς οι άνθρωποι που τραμπαλιζόμαστε πάνω στο σύρμα, απορροφούμε σαν σφουγγάρια τα ετερόκλιτα φορτία και μετατρέπουμε αυτή την εκρηκτική αντίθεση σε μια επαναλαμβανόμενη... σισύφεια ισορροπία!

Δύο συγγραφείς γύρω από ένα τραπέζι αντιδικούν, υπερασπιζόμενοι ο καθένας το «είδος» της αρεσκείας του. H ζωή είναι δράμα, λέει ο ένας, όχι κωμωδία λέει ο άλλος. Σαν να λέμε μονομαχία αρχαίων ποιητών! Προκειμένου να θριαμβεύσει η «αλήθεια» του καθενός, επινοούν μία ιστορία. Συνδετικός κρίκος κάθε ιστορίας, ένα γυναικείο πλάσμα με το όνομα Μελίντα (Ράντα Μίτσελ). H πρώτη, η δραματική Μελίντα του «βόρειου πόλου», είναι φορτωμένη με όλες τις τραγωδίες της οικουμένης. Εγκαταλείπει άντρα και παιδιά, προδίδεται και στη συνέχεια σκοτώνει τον εραστή της, χάνει το διαζύγιο και τα παιδιά και πάνω στην απελπισία της αποφασίζει να τερματίσει τη ζωή της! H δεύτερη Μελίντα του «νότιου πόλου» (πάλι η Ράντα Μίτσελ) με το περίπου ίδιο φορτίο, από την αντίθετη όμως πλευρά. Αυτή - και όχι ο άντρας της - θύμα απιστίας.

 Αμφότερες χτυπούν μια φιλική πόρτα. Αμφότερες αναζητούν προστασία. Αμφότερες ξεχνούν, προχωρούν, φλερτάρουν, τα φτιάχνουν, ερωτεύονται, χωρίζουν. Αμφότερες, μπεργκμανική κωμικοδραματική «Περσόνα». H πρώτη μετεκκενώνει «στοιχεία» δράματος στη δεύτερη και η δεύτερη, φορτίο κωμωδίας στην πρώτη. Και την ίδια στιγμή που η μία συναντάει την άλλη, κάθε Μελίντα λειτουργεί ως καταλύτης στο περιβάλλον που την φιλοξενεί. Δηλαδή, ίδια προβλήματα, ίδιες απογοητεύσεις, ίδιες απιστίες και αμαρτίες δημιουργούνται στα ζευγάρια που τις περιθάλπουν. Και όσο εκείνη προσπαθεί να φτιάξει τη ζωή της τόσο αποδομείται, αλλά και ξαναφτιάχνεται η ισορροπία της καθημερινότητας των άλλων. Έτσι, διπλό το αποτέλεσμα αυτής της ανθρώπινης... χημείας. Από τη μια η ενότητα των αντιθέτων (Μελίντα) και από την άλλη η διάσπαση του Ατόμου (των άλλων).

Ποιοι είναι οι άλλοι; Εδώ αρχίζει η πλάκα. Σύμφωνα με τον Γούντι, που την ίδια στιγμή ανηλεώς σαρκάζει αλλά και συμπαθεί τους «χαρακτήρες» του, όλοι τους κομμάτια αγάπης και χλεύης του ψυχισμού του, τα πράγματα έχουν ως εξής: Το «είδος» των γιατρών είναι περιζήτητο - ως εκ τούτου εντελώς αλαζονικό, παντελώς άδειο και κενό. Το είδος των γυναικών πάσχει από πάσης φύσεως νευρώσεις, αθεράπευτες μέχρι τελικής πτώσης. Το είδος των ανδρών, στη μόνιμη τραμπάλα μεταξύ της μιας και της άλλης παρτενέρ. Και όλα μαζί τα «είδη» διαρκώς συνδέονται και συνάπτουν σχέσεις, με οδηγούς τα ίδια κρατήματα και τις ίδιες καταστάσεις: απύθμενη ανασφάλεια, αισθηματική ασυναρτησία και διαρκής ταλάντευση. Από τον έναν πόλο στον άλλο. Από τον άντρα στον εραστή, από τον εραστή στον επόμενο σύζυγο, από το φλερτ στην απογοήτευση, από την απογοήτευση στο φλερτ και φτου, από την αρχή!