Τα παιδιά του πετρελαίου

Bacheh-haye naft. Ιράν, 2001. Σκηνοθεσία-σ ενάριο: Εμπραχίμ Φορουζές. Ηθοποιοί: Μιλάντ Ρεζάι, Αζάρ Χοσράβι, Νασρίν Μπουστάν, Χαμίντ Μπαχτιάρι. 90 λεπτά.

 Το δράμα ενός 11χρονου αγοριού που προσπαθεί να ξοφλήσει το χρέος ενός απόντος πατέρα με φόντο την εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών της χώρας, σε μια συγκινητική, ανθρώπινη ταινία από το Ιράν, που καταφέρνει συνεχώς να μας εκπλήσσει.

 Στον ιρανικό κινηματογράφο έχει τα τελευταία χρόνια αναπτυχθεί ένα είδος ρεαλιστικής σχολής, μ' επικεφαλής σκηνοθέτες όπως οι Αμπάς Κιαροστάμι, Μοσέν Μαχμαλμπάφ (και η οικογένειά του), Γιαφάρ Παναχί, Μαζίντ Μαζιντί και Νταρίους Μεριζούι. Σ' αυτούς πρέπει να προσθέσουμε και τον Εμπραχίμ Φορουζές («Το κλειδί», «Το πιθάρι»), δημιουργό της βραβευμένης σε διάφορα φεστιβάλ ταινίας «Τα παιδιά του πετρελαίου».

 Η ιστορία εκτυλίσσεται σ' ένα φτωχό χωριό στο νότιο Ιράν, χτισμένο κυριολεκτικά πάνω σε λίμνες πετρελαίου, που παρά τις προσοδοφόρες γεωτρήσεις δεν βοηθούν οικονομικά καθόλου το χωριό, με αποτέλεσμα οι άντρες να το εγκαταλείπουν για να δουλέψουν στο γειτονικό Κουβέιτ. Για να ζήσουν, έστω και με δυσκολία, οι γυναίκες του χωριού πουλούν τα υπολείμματα του πετρελαίου που μαζεύουν από τους λάκκους στην αγορά της γειτονικής πόλης. Η ταινία αφηγείται την ιστορία ενός άλλου Ισμαήλ, ενός 11χρονου αγοριού, μοναδικού άντρα της οικογένειας, που, όταν ο δανειστής απειλεί να τους πάρει το μουλάρι τους, αναγκάζεται να κάνει διάφορες δουλειές για να ξοφλήσει το μεγάλο χρέος του πατέρα του, που δουλεύει στο Κουβέιτ.

 Ο Φορουζές αντιμετωπίζει την ιστορία του με ρεαλισμό, ειλικρίνεια, λιτότητα και αγάπη για το θέμα του, καταγράφοντας, από τη μια, τον αγώνα των φτωχών ανθρώπων που φτάνουν στα άκρα για να επιβιώσουν (στο φινάλε της ταινίας, ένας απελπισμένος για χρήματα Ισμαήλ βάζει ένα επικίνδυνο στοίχημα με τους εργάτες στις πετρελαιοπηγές) και από την άλλη, σχολιάζοντας με σαφήνεια και κριτικό μάτι τον απάνθρωπο και καταστροφικό ρόλο των μεγάλων καρτέλ πετρελαίου σε χώρες της Μέσης Ανατολής.

 ΄Αλφρεντ Χίτσκοκ από το Ιράν

 «Τα παιδιά του πετρελαίου»: Τη σκηνή της σχοινοβασίας πάνω από τον γκρεμό θα την υπέγραφε και ο Άλφρεντ Χίτσκοκ

 «Τα παιδιά του πετρελαίου» δεν είναι ό,τι καλύτερο μας έχει προκύψει από το θαυματουργό Ιράν, αλλά κόβω το κεφάλι μου πως έτσι και ο Χίτσκοκ ζούσε και το έβλεπε, θα το υπέγραφε. H σκηνή με τον πιτσιρικά να ισορροπεί σε αγωγό πετρελαίου και κάτω να χάσκει το απέραντο κενό, βάζει κάτω χιλιάδες μέτρα σασπένς του Χόλιγουντ.

Ο πιο δημοφιλής σκηνοθέτης της Τεχεράνης με το άγνωστο, για εμάς, όνομα Ιμπραΐμ Φορουζές, είχε μια απίστευτη ιδέα. Να αποδείξει, με ρεαλιστικούς όρους, την απαξία της πιο πολύτιμης ύλης που η ροή της και η τιμή της ανεβάζουν και κατεβάζουν κυβερνήσεις και αδειάζουν τις οικονομίες μας! Σε μια περιοχή εξόρυξης πετρελαίου κατοικούν σε παράγκες, πλίνθους και λάσπες, τα παιδιά ενός κατώτερου θεού. Φανταστείτε την εξής εικόνα: Να είσαι δεκάχρονος, χωρίς μισή κουταλιά ζεστή σούπα, και να κοιμάσαι πάνω σε χώμα... λερωμένο από μαύρο χρυσό. Να κολυμπάς στο πετρέλαιο, αλλά να μην κατέχεις ούτε μισή σταγόνα απ' αυτό. Πώς συμβαίνει με τα παιδιά της Αφρικής που κοιμούνται πάνω σε εκατομμύρια κόκκους ερήμου; Έτσι ακριβώς. Να κυλιέσαι στο πετρέλαιο, αλλά να μην μπορείς ν' αγγίξεις μισό δράμι απ' αυτό. H πιο «ζωντανή» περιγραφή της τριτοκοσμικής πραγματικότητας, των αντιθέσεων στις αραβικές χώρες και ο πλήρης ορισμός του ανελέητου και άγριου περιφερειακού καπιταλισμού!

 H ιστορία αναπτύσσεται με ήρωα έναν ατίθασο πιτσιρικά, ορφανό από πατέρα, που μέσα στην απελπισία του και με εφαλτήριο το πείσμα του, ρισκάρει τη ζωή του σχοινοβατώντας σε αγωγούς πάνω από γκρεμό, προκειμένου να κερδίσει το στοίχημα και με τα λεφτά ν' αγοράσει ένα τυφλό γαϊδούρι για τη μάνα του! H μεγάλη ανατριχίλα. Και αν ο σκηνοθέτης πρόσεχε περισσότερο την οικονομία στην αφήγησή του, και εστίαζε την ιστορία αποκλειστικά και μόνο στην κόντρα μαύρου χρυσού - απόλυτης ένδειας, τότε η ανατριχίλα θα ήταν εντελώς και ολοσχερώς καθηλωτική!