Ερωτική αναπαράσταση

Reconstruction. Δανία, 2003. Σκηνοθεσία: Κρίστοφερ Μπόε. Σενάριο: Κρίστοφερ Μπόε, Μόγκενς Ρούκοφ. Ηθοποιοί: Νικολάι Λι Κάας, Μαρία Μπονβί, Κρίστερ Χένρικσον, Νίκολας Μπρο. 90 λεπτά.

 Ο έρωτας ως δύναμη ανατροπής της θλιβερής πραγματικότητας είναι στο επίκεντρο της εκπληκτικής αυτής πρώτης ταινίας του Κρίστοφερ Μπόε που δίκαια κέρδισε τη «Χρυσή Κάμερα» στο περσινό φεστιβάλ των Κανών.

  Την αναπαράσταση του έρωτα αλλά και της κινηματογραφικής αφήγησής του παρουσιάζει στην εκπληκτική αυτή, πρώτη του ταινία ο Δανός Κρίστοφερ Μπόε. Ταινία τολμηρή στον τρόπο αφήγησης που θυμίζει τις πρώτες του συμπατριώτη του Λαρς φον Τρίερ, ιδιαίτερα «Το στοιχείο του εγκλήματος», χωρίς όμως να λείπουν απ' αυτή και άλλες αναφορές (από τον Μπέργκμαν και τον Μπουνιουέλ μέχρι τον Βιμ Βέντερς). Μόνο που ο Κρίστοφερ Μπόε καταφέρνει να τα ενσωματώσει στο δικό του, προσωπικό στιλ, φτιάχνοντας ένα ντεμπούτο από τα πιο εκπληκτικά που είδαμε τα τελευταία χρόνια στον κινηματογράφο. Υστερα από τη «Μητέρα και γιος» του Σοκούροφ, η ταινία του Μπόε έρχεται να ταράξει τα νερά του παραδοσιακού (βασικά αμερικανικού) κινηματογράφου και να μας επιβεβαιώσει ότι ο κινηματογράφος δεν είναι απλώς θέαμα αλλά και τροφή προς ψυχαγωγία του πνεύματος. 

Η ιστορία ξεκινά με τον Αλεξ, ένα φωτογράφο, να προβάλλει σ' ένα δρόμο και να μπαίνει σ' ένα μπαρ. Εκεί γίνεται και η ερωτική συνάντηση με την Εμέ, που θα καθορίσει και την όλη πορεία της ταινίας.

 Ο Αλεξ ήταν ερωτευμένος με τη Σιμόν, η συνάντησή του όμως με την Εμέ, γυναίκα του Ογκουστ, θα ανατρέψει τη ζωή του. Η ανατροπή θα είναι πλήρης. Τόσο που εξαφανίζει κυριολεκτικά τη μέχρι τότε ζωή του: Το διαμέρισμά του εξαφανίζεται, η Σιμόν, ακόμη και ο πατέρας του δεν τον αναγνωρίζουν. Ο Αλεξ αρχίζει να περιφέρεται μοναχικός σε μια Κοπεγχάγη με την οποία δεν έχει πια καμιά σχέση. 

Η ιστορία του έχει κάτι το αγχώδες, το καφκικό. Οπως, τουλάχιστον σύμφωνα με τον Μπόε, και ο έρωτας. Ο ολοκληρωτικός, «τρελός» έρωτας, εκείνος που υμνούσε ο Μπουνιουέλ στις ταινίες του. Ο Μπόε καταγράφει με λεπτομέρεια αυτό τον εφιάλτη, κοιτάζει τα πρόσωπά του από ψηλά σαν κάποιος θεός που ίσως και να κινεί να νήματα (οι μετακινήσεις τους καταγράφονται όπως από μια δορυφορική λήψη), αφήνοντας τη φαντασία να εισβάλει και να μετατρέψει την πραγματικότητα. Μόνα «λογικά» διαλείμματα, οι συναντήσεις του Αλεξ με την Εμέ. Αλλά ακόμη κι εδώ, η ατμόσφαιρα δεν είναι πάντα ρόδινη. Στο κρεβάτι του ξενοδοχείου, όπου βλέπουμε το ζευγάρι σε μια επόμενη σκηνή, η Εμέ υπάρχει και δεν υπάρχει, μένει και φεύγει, κι όταν φτάνει η κρίσιμη στιγμή -αν ο Αλεξ θα φύγει τελικά μαζί της για τη Ρώμη- τότε ο Αλεξ διστάζει...

 Για να περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα, ο Μπόε βάζει την ίδια ηθοποιό, τη θαυμάσια Μαρία Μπονεβί, να ερμηνεύει τους ρόλους και των δύο γυναικών: της Εμέ και της Σιμόν (στο νου έρχεται ο Μπουνιουέλ του «Σκοτεινού αντικείμενου του πόθου»), κάνοντας το θεατή να διερωτάται: ο έρωτας είναι τόσο απατηλός; ή, μήπως, τόσο δυνατός; Και σαν επιστέγασμα ο επίλογος της ταινίας μάς υπενθυμίζει, όπως ακριβώς και στην αρχή, ότι όλα δεν είναι παρά μια κινηματογραφική αναπαράσταση. Ο Μπόε δεν είναι απλώς αντάξιος συνεχιστής του έργου του Τρίερ, είναι κι ένα από τα νέα σημαντικά ταλέντα που άρχισαν να παρουσιάζονται πρόσφατα στο δανέζικο κινηματογράφο, ο οποίος δείχνει να περνάει μια περίοδο ευπρόσδεκτης αναβίωσης. 

Το ψέμα που «αποκαλύπτει» μια μεγάλη αλήθεια 

 Ο Τομ Σαμουράι είναι ο Γολιάθ, ο Δανός Κρίστοφερ Μπόε του «Reconstruction» («Ερωτική αναπαράσταση») είναι ο Δαβίδ του επταήμερου. Το κόντρα κόλπο που λένε. Ο Κρουζ με τον παραπλανητικό ρεαλισμό, ο Μπόε με το καπέλο! Με όρους τσίρκου, ο πρώτος (ο Γολιάθ) είναι θηριοδαμαστής ζωολογικού κήπου. Ο δεύτερος μάγος με... κουνέλι. Ολότελα αλλιώτικες προσεγγίσεις. Ο Μπόε, λοιπόν (γόνος της μικρής αλλά θαυματουργής Δανίας), είναι ρυθμιστής φωτοσκιάσεων. Με μια ανεπαίσθητη μετακίνηση του προβολέα προκαλεί αλλαγές που μπορεί να διεγείρουν το ευαίσθητο υπέδαφος των αισθημάτων. Κατά βάση φίλοι μου, το σινεμά είναι μια παμπόνηρη διαπλοκή... του φωτός με το σκοτάδι. Μαύρο - ʼσπρο. Θετικό - Αρνητικό. Από τη σχέση αυτών των «δυνάμεων» εξαρτάται η μετακένωση μαγείας στον αμφιβληστροειδή του θεατή. Με άλλα λόγια, και πριν από όλα, κάθε σκηνοθέτης που σέβεται τον εαυτό του και την ιδιότητά του πρέπει κάθε φορά να αποδεικνύει τις ταχυδακτυλουργικές του ικανότητες. Θέλετε τρανή απόδειξη; Μα, φυσικά, το «Μαλχόλαντ» του Ντέιβιντ Λιντς. H ταινία που μπέρδεψε και μάγεψε όσο καμία άλλη! Ο Μπόε, λοιπόν, από την αρχή προσδιορίζει τους όρους αυτής της «διαπλοκής». Πώς; Με έναν τύπο που ανεβοκατεβάζει... στον αέρα ένα αναμμένο τσιγάρο! Γίνεται; Φυσικά γίνεται. Θα το αποδείξω - λέει - με μια ερωτική ιστορία. Δηλαδή ο άνδρας, η γυναίκα, ο σύζυγος και η φιλενάδα του άνδρα. Παραλλαγές στο ίδιο μοτίβο. Πρώτα η συνάντηση σ' ένα μπαρ. Ακολουθεί η ερωτική πράξη στο κρεβάτι μιας σουίτας. Επακολουθεί η ταραχή, το δίλημμα, τα ερωτήματα και στο τέλος καταφθάνει η κατάληξη. Θα μείνουν μαζί ή θα χωρίσουν; 

«Ερωτική αναπαράσταση». Επίδειξη ατμόσφαιρας, ύφους και στυλ από τη λιλιπούτεια Δανία

Το πρώτο πράγμα που «συλλαμβάνει» ο Μπόε είναι η ανάσα του θεατή. Με δύο πορτρέτα και άλλα δύο «δεύτερα», συμπληρωματικά πρόσωπα, κάνει παιχνίδι με τα βλέμματα και τα... φαντάσματα που κατοικούν μέσα μας. Σπουδαίο επίτευγμα. Το κρίσιμο τεστ για κάθε πρωτοεμφανιζόμενο κινηματογραφιστή. Το δεύτερο που κάνει είναι να ενσταλάζει σ' αυτήν τη χαριτωμένη και ατμοσφαιρική φόρμα μερικές σταγόνες ουσίας. Σαν να λέει: Κρίσιμες συγκυρίες, μεγάλες ευκαιρίες. Τις άρπαξες; Κέρδισες. Το... σκέφτηκες; Έχασες. Μια φορά γυρίζει η τύχη. Έσο έτοιμος, δηλαδή διαθέσιμος, να ποντάρεις για να τα «πάρεις»! Για να καταλήγουμε, η «αναπαράσταση» είναι μια μικρή, αλλά θαυματουργή απόδειξη της διπλής «ύπαρξης» και λειτουργίας του κινηματογράφου. Από τη μια η μαγεία, από την άλλη η αλήθεια. Από εδώ το ψέμα, από εκεί η πραγματικότητα. Όλοι ξέρουμε πως το κουνέλι είναι κόλπο. Όλοι όμως όταν το βλέπουμε να βγαίνει από το καπέλο του μάγου, πανηγυρίζουμε σαν μικρά παιδιά. Είναι ένα ψέμα, αλλά ένα ψέμα που «λέει» μια μεγάλη αλήθεια. Χωρίς... το κουνέλι, η ζωή μας θα ήταν μισή. Και ποιος ξέρει; Ύστερα από αιώνες, μπορεί η σημερινή φαντασία να γίνει αυριανή πραγματικότητα!