Big Fish: Απίθανες ιστορίες

Big Fish. ΗΠΑ, 2004. Σκηνοθεσία: Τιμ Μπέρτον. Σενάριο: Τζον Ογκαστ. Ηθοποιοί: Γιούαν ΜακΓκρέγκορ, Αλμπερτ Φίνεϊ, Τζέσικα Λανγκ, Χέλενα Μπόναμ Κάρτερ, Μπίλι Κράνταπ, Στιβ Μπουσέμι, Ντάνι Ντε Βίτο. 110 (ή 125;) λεπτά.

Μέσα από τις απίθανες ιστορίες που διηγείται ένας παραμυθάς πατέρας, ο γιος του προσπαθεί ν' ανακαλύψει το πρόσωπο που κρύβεται πίσω. Μια ταινία γεμάτη χιούμορ, φαντασία, ομορφιά και με πολύ καλές ερμηνείες.

Σ'ένα, είδος μαγικού ρεαλισμού, που συναντήσαμε σε ταινίες του όπως «Ο ψαλιδοχέρης», «Ο εφιάλτης των Χριστουγέννων» και «Ο θρύλος του ακέφαλου καβαλάρη», επιστρέφει με τη νέα του ταινία «Big Fish: Απίθανες ιστορίες» ο Αμερικανός σκηνοθέτης Τιμ Μπέρτον.

Η ταινία στρέφεται γύρω από τον Εντουαρντ Μπλουμ (Αλμπερτ Φίνεϊ), πλασιέ από την Αλαμπάμα, που δεν σταματά ν' αφηγείται στους δικούς του απίθανες ιστορίες από τη ζωή του. Κάποτε, όταν ο Εντουαρντ είναι ετοιμοθάνατος, καταφθάνει ο γιος του, Γουίλ (Μπίλι Κράνταπ), μαζί με την έγκυο Γαλλίδα γυναίκα του, αποφασισμένος ν ανακαλύψει τον αληθινό πατέρα του πίσω από τις φανταστικές απίθανες ιστορίες του.

Μέσα από τα διάφορα φλας-μπακ βλέπουμε το νεαρό Εντουαρντ (που τον ερμηνεύει ο Γιούαν ΜακΓκρέγκορ) να αντιμετωπίζει με θάρρος διάφορα απίθανα πρόσωπα, ένα γίγαντα, μια μονόφθαλμη μάγισσα (Χέλενα Μπόναμ Κάρτερ), ένα φιλικό λυκάνθρωπο (Ντάνι Ντε Βίτο) που διευθύνει ένα τσίρκο, να γνωρίζει την κοπέλα των ονείρων του (Αλισον Λόμαν), που αργότερα θα παντρευτεί (στη σύγχρονη εποχή την ερμηνεύει η Τζέσικα Λανγκ), να βρίσκεται σε μια παράξενη πόλη (κάτι ανάμεσα σ' εκείνη του «Χαμένου ορίζοντα» και του «Μπριγκαντούν»), όπου οι άνθρωποι παραμένουν νέοι, να παίρνει μέρος στον πόλεμο της Κορέας και να απάγει ένα δίδυμο σιαμαίων Κινέζων τραγουδιστριών.

Ο Μπέρτον, όπως ξέρουμε από το μέχρι τώρα έργο του, είναι ένας καταπληκτικός παραμυθάς. Αυτή την τέχνη του να αφηγείται και να σε κάνει να πιστεύεις ακόμη και τις πιο απίθανες ιστορίες τη θαυμάζουμε για μιαν ακόμη φορά σ' αυτή του την ταινία. Οι σκηνές του, στημένες με ξεχωριστή φροντίδα, φωτογραφημένες με αγάπη από το διάσημο Γάλλο Φιλίπ Ρουσελό και με μουσική του Ντάνι Ελφμαν, θυμίζουν ταινίες, όπως «Ο μάγος του Οζ» και άλλα θαυμάσια «παραμύθια» του Χόλιγουντ. Η φαντασία που μας παρουσιάζει έχει σε πολλές σκηνές τέτοια δύναμη κι ομορφιά που υπερισχύει της ίδιας της πραγματικότητας. «Τι όμως είναι πραγματικότητα;» διερωτάται ο σκηνοθέτης και μαζί του κι εμείς. Το φελινικό φινάλε μπορεί να τα μπερδεύει ακόμη περισσότερο, αλλά εκείνο που παραμένει είναι η φρεσκάδα, το χιούμορ και γενικά η ζωντάνια της ταινίας του.

H ζωή είναι ιεροτελεστία

Αλήθεια, φαντασία, ποίηση, πικρή σάτιρα. Με τη ζωή να είναι πηγή έμπνευσης και το ωραιότερο παραμύθι παρηγοριά στις φουρτούνες της καθημερινότητας.

H ζωή είναι ο μεγαλύτερος παραμυθάς. Ως εκ τούτου, η ερμηνεία και το κοίταγμά της δεν είναι ποτέ μονοδιάστατο. Ούτε και καθολικό... Γι' αυτό και ο πιο συναρπαστικός σουρεαλισμός είναι αυτός που ξεπηδάει από την ίδια την πραγματικότητα. Από αυτήν τη σκοπιά, ο Τιμ Μπάρτον πιάνει «μεγάλα ψάρια» στις περισσότερες ταινίες του («Ο ψαλιδοχέρης», «Ο μύθος του ακέφαλου καβαλάρη», «Ο Σκαθαροζούμης», «Ο Μπάτμαν επιστρέφει»). Και στη νέα του ταινία «Big fish» («Big fish - Απίθανες ιστορίες») αποδεικνύεται ιδανικός στη δημιουργία αυτού του μείγματος ευρηματικότητας και αλχημείας που χρειάζεται για να απελευθερωθεί και να απογειωθεί η φαντασία μας. Και κάτι περισσότερο: αντιστέκεται στη σημερινή μονοδιάστατη ομοιογενοποίηση του κυρίαρχου χολιγουντιανού σινεμά. Τάση ολοκληρωτισμού που ποτέ άλλοτε στην ιστορία των μεγάλων εταιρειών δεν ήταν τόσο ισοπεδωτική. Ακόμα και στο παραμικρό «διαφορετικό» πλάνο - ούτε καν μιας ολόκληρης σεκάνς (σκηνής).

Σημασία έχει να απογειώνεις την καθημερινότητα με τη φαντασία και στο «Big fish - Απίθανες ιστορίες» του Τιμ Μπάρτον η ζωή γίνεται ιεροτελεστία...

Σαν τους ψαράδες που υπερβάλλουν για τα κατορθώματά τους, έτσι και ο ήρωας της ταινίας του Τιμ Μπάρτον - τον υποδύεται μοναδικά, όπως πάντα, ο έξοχος Αλμπερτ Φίνεϊ ως ηλικιωμένο και ο Γιούαν ΜακΓκρέγκορ ως νέο- που βρίσκεται στη δύση της ζωής του, εξιστορεί το παρελθόν του με απίστευτες υπερβολικές δόσεις παραμυθιού. Κάτι που κάνει έξω φρενών τον δημοσιογράφο γιο του (Μπίλι Κράνταπ). Και με αντικειμενική ματιά θα προσπαθήσει να ξεχωρίσει την αλήθεια από τα ψέματα και να δώσει τη σωστή διάσταση στα γεγονότα που σημάδεψαν την πλούσια διαδρομή τού πατέρα του στον χρόνο... Μα, φυσικά, δεν θα καταφέρει τίποτα. Γιατί η μαγεία δεν ερμηνεύεται, δεν εξηγείται. Σαν τα θαύματα. Ή τα δέχεσαι ή όχι. Και η ζωή του καθενός είναι ένα θαύμα. Το μέγα.

«Τον υπερθετικό βαθμό επιλέγει για τη ζωή του ο ήρωας της ταινίας. Για τον έρωτά του - σε μία ώριμη και φινετσάτη Τζέσικα Λανγκ - και για όλα τα κορυφαία γεγονότα της ζωής του... Αλλά σε μία κοινωνία που όλα είναι λογικά και τακτοποιημένα, κινδυνεύεις να σε χαρακτηρίσουν παραμυθατζή, ψώνιο, ακόμα και τρελό. Κι άλλη μια φορά ο Τιμ Μπάρτον τολμά να πλάσει ένα φιλμ στο οποίο τον πρωταγωνιστικό ρόλο δεν τον έχει ένα στόρι με αρχή, μέση και τέλος, αλλά ο αχαλίνωτος σουρεαλισμός που εναλλάσσεται με την πραγματικότητα», αποφαίνεται ενθουσιασμένη η φίλη μου η Αντιγόνη μετά τη δημοσιογραφική προβολή.

«Συμφωνώ μαζί σου, αλλά πιστεύω ότι "Ο μύθος του ακέφαλου καβαλάρη" και "Ο Ψαλιδοχέρης" ήταν οι καλύτερες, μέχρι τώρα, ταινίες του Τιμ Μπάρτον. Εδώ, ο άγριος και α λα Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές σουρεαλισμός του έχει γίνει παραμυθένιος και α λα Ντίσνεϊ, έστω και με ειρωνική διάθεση», την κόβει ο Δημήτρης...

Ναι, υπάρχει αυτό το ιδεολογικό γλίστρημα, αλλά ο ψυχισμός της σκηνοθεσίας είναι σαν μια ιεροτελεστία. Με τόσο εσωτερικό παλμό που κανένα «σκουπιδάκι» δεν μπορεί να τη θαμπώσει. Κάθε ανάμνηση του ήρωα δίνεται με τέτοια σκηνοθετική «μαγγανεία» που ξορκίζει το... κακό μάτι τής εντυπωσιακής και ταυτόχρονα ισοπεδωτικής χολιγουντιανής παραγωγής των τελευταίων χρόνων. Ο ήρωας της ταινίας - προφανώς και ο σκηνοθέτης -, πιστεύει πως ζωή χωρίς καθημερινά θαύματα είναι ζωή κλεμμένη ή αλλιώς απλή επιβίωση, συντήρηση. Και το φιλμ του Τιμ Μπάρτον αντιστέκεται στην πεζή ζωή, η οποία πάει να γίνει κατάσταση πραγμάτων στον σημερινό δυτικό κόσμο (το σενάριο βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντάνιελ Γουάλας).